اخلاق و سیره رضوی
نگاهی به کرامتهای رضوی جلوههای عبودیت امام رضا(ع)
آنچه از جلوههای عبودیت و بندگی آن حضرت در آینه ی اخبار و نقلهای تاریخی به یاد مانده ، در بیان فهرست گونه زیر میتوان شاهد آن بود:
* شبها ، کم میخوابید و بیشتر شب را به عبادت سپری میکرد.
* بسیاری از روزها را روزه داشت و بویژه روزهای اول، نیمه و آخر هر ماه را روزه میگرفت . و میفرمود : «ذالک صوم الدهر» اگر کسی این چند روز را روزه گیرد ، به شخصی ماند که تمام عمر ، روزه بوده است.
* سجدههایش بسیار طولانی بود، به گونه ای که اگر پس از نماز صبح به خاک میافتاد، تا دمیدن آفتاب صبحگاهی ، همچنان در سجده بود.
* قرآن بسیار تلاوت میکرد و اُنس امام (ع) با قرآن چنان بود که جز از قرآن نمی گفت، پاسخ او به هر پرسشی، از قرآن بود. تمثیلهای او نیز برگرفته از قرآن بود.
* هنگامی که در بستر خواب قرار میگرفت ، به یاد خدا و تلاوت قرآن مشغول میشد.
* در تلاوت آیات نورانی قرآن، اگر به آیهای میرسید که در آن از دوزخ و کیفر الهی بود، سخت میگریست و از آن به خدا پناهنده میشد.
* به نماز اول وقت اهتمام داشت و روزهایی که روزه داشتند، هنگام افطار، نخست نماز میخواندند.
* نوافل بویژه نماز شب را حتی در سفر رها نمی کرد و چون ثلث آخر شب فرا میرسید از بستر بر میخواست، در حالی که ذکر بر لب داشت. به محل وضو رفته، مسواک میکرد، وضو میگرفت، به نماز میایستاد و هر شب علاوه بر نافله شب ، نماز جعفر طیار را نیز میخواند تا هنگام نماز صبح و پس از انجام فریضه صبح، به تعقیبات ادامه داده، با طلوع خورشید، سجده شکر میکرد و این مرحله عبادی را به انجام میرسانید.
* همواره ذکر خدا را بر زبان داشت.
* از خدا سخت میترسید.
* در غیر نماز نیز به مناجات با خدا، اُنس داشت.
* بسیار وقتها، به خواندن نماز اشتغال داشت.
* رجاء بن ابی ضحاک، مأمور شد تا امام را از مدینه به مرو، همراهی کند، خلیفه به وی دستور داد، در تمام شبانه روز و در طول سفر، ملازم و همراه امام (ع) باشد. در پایان سفر چنین گفت: « به خدا سوگند کسی را نیافتم که از او پرهیزکارتر باشد و بیش از آن گرامی به یاد خدا و در خوف از خدا به سر برد.»
آنگاه او به جلوههای مختلف عبادت امام نیز اشاره میکند، که در این مختصر نمی گنجد.
حضور امام رضا (ع) در میدان عبادت، حضوری انزوا طلبانه نبود و عبادت و بندگی به درگاه خدا را وسیله رها کردن مسئولیتهای اجتماعی و پرداختن به واقعیتهای زندگی قرار نداده بود، بلکه آن گرامی در اوج زهد و تقوا ، شخصیتی سازنده و حاضر در میدانهای علمی و اجتماعی بود.
اخلاق امام (ع) در بیان روایات
* او بسیار به مستمندان رسیدگی میکرد.
* به دادن صدقه بویژه در شبهای تار و به صورت پنهانی بسیار مبادرت میکرد.
* با خدمتگزارانش کناره یک سفره مینشست و غذا میخورد.
* هیچ فرقی میان غلامان و اشراف و اقوام و بیگانگان نمی گذارد، مگر بر اساس تقوا.
* همواره متبسم و خوش رو بود.
*بهترین بخش غذای خود را قبل از تناول، برای گرسنگان جدا میساخت.
* با فقرا مینشست.
* در تشییع جنازه شرکت میجست.
* خدمتکاری را که مشغول خوردن غذا بود، به خدمت فرا نمی خواند.
* با صدای بلند و قهقهه نمی خندید.
* رفع نیاز مومنان و گره گشایی از ایشان را بر دیگر کارها مقدم میداشت.
* روی حصیر مینشست.
* قرآن زیاد تلاوت میکرد.
* با گفتارش دل کسی را نرنجانید.
* سخن هیچ کس را نا تمام نمیگذاشت و نمیشکست.
* هیچ نیازمندی را تا حد امکان رد نمی کرد.
* پای خود را هنگام نشستن در حضور دیگران دراز نمی کرد.
* در حضور دیگران همواره از دیوار فاصله داشت و هیچ گاه تکیه نزد.
* همواره یاد خدا را بر زبان جاری داشت.
* از اسراف و تبذیر سخت پرهیز داشت.
* به مسافری که پول خود را تمام و یا گم کرده بود، بدون چشم داشت ، هزینه سفر میداد.
* در دادن افطاری به روزه داران کوشا بود.
* به عیادت بیماران میرفت.
* در معابر عمومی ، آب دهان خود را نمی انداخت.
* از میهمانها شخصاً پذیرایی میکرد .
*هنگامی که بر جمعی کنار سفره وارد میشد، اجازه نمی داد تا برای احترام وی از جای برخیزند.
* به سخن دیگران که وی را مخاطب قرار داده ، از او پرسشی داشتند ، با دقت کامل گوش داده و پاسخ میداد.
* خویش را به بوی خوش معطر میکرد، بخصوص برای نماز .
* به نظافت جسم و لباس بویژه موی سر توجه داشت.
* قبل از غذا دستها را میشست و با چیزی خشک نمی کرد ، بعد از غذا نیز آنها را میشست و با حوله ای خشک میکرد.
* اگر غذایی از حد نیاز زیاد میآمد آن را هرگز دور نمی ریخت.
* در حضور دیگران به تنهایی چیزی نمی خورد.
* بسیار بردبار و شکیبا بود.
* کارگری را که به مبلغ معین اجیر میکرد، در پایان افزون بر مزدش به او عطا میکرد.
* با همگان با رأفت و خوشرویی روبرو میشد.
* بسیار فروتن بود.
* به فقرا و بیچارگان بسیار میبخشید و آن را برای خود پس انداز میدانست.
« این همه که یاد شد بی گمان خوشه ای از خرمن شخصیت اخلاقی آن امام بزرگ است و نه تمام آن»
امید آن داریم که حضرت رضا (ع) ما را ازخامین خود قرار دهد.
به خدا خاک درش را نفروشم به بهشت
چون مرا خطه خراسان, وطن است
التماس دعا